Actueel

Clementi, Schumann & Ravel in één stuk

Op dinsdag 17 april spelen we om 20:15 uur in Felix Meritis in Amsterdam, samen met Van Swieten Society en het Asko Kamerkoor. Naast een sonate van Wolgang Amadeus Mozart, spelen we een werk van Clarence Barlow uit 1981. Hier lees je alvast iets meer over Barlow en zijn bijzondere compositie.

Clarence Barlow

Clarence Albertson Barlow werd geboren op 27 december 1945 in Calcutta, India. Hij begon met componeren op elfjarige leeftijd en verkreeg in 1965 zowel het diploma van Trinity College of Music in Londen als een graad in de natuurwetenschappen aan de Universiteit van Calcutta. Hij studeerde tussen 1968 en 1973 elektronische muziek en compositie aan de Musikhochschule in Keulen bij Bernd Alois Zimmermann en Karlheinz Stockhausen. Van 1966 tot 1968 doceerde hij aan de Calcutta School of Music, van 1982 tot 1994 bij de Ferienkurse für neue Musik in Darmstadt en van 1984 tot 2005 computermuziek aan de Hochschule für Musik in Keulen.

Van 1990 tot 1994 was hij artistiek directeur van het Instituut voor Sonologie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar hij van 1994 tot 2006 ook compositie en sonologie doceerde. Sinds 2006 is hij Corwin Professor aan de University of California in Santa Barbara, USA. Hij heeft sinds 1971 vele experimenten gedaan op het gebied van metrum en tonaliteit en was de medeoprichter van GIMIK: Initiative Musik und Informatik Köln.

1981

Op 17 april spelen we het stuk ‘1981’, uit datzelfde jaar, wat feitelijk een muzikale mix is. De muziek van elk van de drie instrumenten in ‘1981’ is statistisch afgeleid van de corresponderende partijen van elk van de volgende drie pianotrio’s: La Chasse in C (1788) van Muzio Clementi (in één deel), Trio no. 2 in F (1847) van Robert Schumann (eerste deel) en Trio in a (1914) van Maurice Ravel. De stukken beginnen gelijktijdig en eindigen veertig seconden na elkaar in de bovenstaande volgorde.

Bovenstaand diagram laat de compositorische structuur van het werk zien: de drie instrumenten zijn symbolen in hun respectievelijke spiralen. Aan het begin (het midden van de diagram) zijn de drie verschijningsvormen van de originele trio’s elk met 33% vertegenwoordigd. De afstand van elk instrument ten opzichte van de hoekpunten C (Clementi) S (Schumann) en R (Ravel) is omgekeerd evenredig tot de aanwezigheid van de muziek van de betreffende componist.

Beluister het stuk van Clarence Barlow alvast via onze Soundcloud-pagina:

Kijk voor meer informatie en voor kaarten voor het concert op de website van Felix Meritis.

Mozart voor vier handen

Tijdens het gezamenlijke concert op dinsdag 17 april om 20:15 uur in Felix Meritis in Amsterdam, samen met Van Swieten Society en het Asko Kamerkoor, speelt het Ives Ensemble twee stukken. Naast een werk van Clarence Barlow uit 1981 is dat een sonate van Wolgang Amadeus Mozart dat bijna tweehonderd jaar eerder werd geschreven. De muziek is misschien al oud, maar was in zijn tijd vooruitstrevend en is nog steeds verrassend. Hier lees je er meer over.

Het stuk dat we spelen, de Sonate in F KV 497, schreef Mozart in hetzelfde jaar als zijn beroemde opera ‘Le Nozze di Figaro’. Er is geen aanleiding of specifieke bestemming van deze sonate bekend. In de eerste druk wordt gesproken van een ‘Grande Sonate’ wat impliceert dat je er twee ervaren, op elkaar ingespeelde pianisten voor nodig hebt. De sonate begint met een langzame, bijna symfonische en harmonisch zeer gedurfde inleiding, als voorbode van wat er komen gaat. Met deze sonate heeft Mozart het pad geëffend voor Schubert, die in dit genre ook een aantal meesterwerken heeft geschreven. 

Quatre-mains?

In quatre-mainsstukken nemen twee spelers plaats aan één piano, waarbij de ene speler de hogere registers van de piano bespeelt (de discant) en de andere speler de basregisters. Wanneer twee pianisten samen musiceren, elk op een eigen instrument, spreekt men van een pianoduo. Het genre werd vooral populair in de romantiek, toen er veel transcripties verschenen van grote orkestwerken, die door hun vorm als quatre-mains geliefd werden om ze in huiselijke kring ten gehore te brengen.

(Bron: Wikipedia)

Lang heeft men gedacht dat Mozart de eerste was die sonates voor piano vierhandig componeerde. Inmiddels is men daar minder zeker van, maar het staat wel vast dat Wolfgang en zijn zusje Nannerl in Londen in 1765 niet alleen op twee klavecimbels, maar ook samen op één klavecimbel concerten hebben gegeven. Daarmee waren ze hoogstwaarschijnlijk de eersten die in het openbaar vierhandig hebben gespeeld. Mozart is in hoe dan ook wel een van de pioniers waar het composities voor piano vierhandig betreft; het samen met zijn zusje Nannerl vierhandig spelen op het klavecimbel zal hem zeker hebben geïnspireerd. 

In Mozarts oeuvre voor piano vierhandig is de sonate oververtegenwoordigd. Ten opzichte van de ‘gewone’ sonates voor twee handen klinken ze, gezien de ruimere mogelijkheden van vier handen, virtuozer en stralender. Zeker in KV 497 komen allerlei orkestrale unisono-passages, echo’s, talloze variaties in de begeleiding van de melodie, verrassende registerwisselingen, tutti- versus solo-effecten en kamermuziekachtige dialogen voor.

In deze opname van een ander stuk van Mozart is het virtuose samenspel van vier handen (dit keer van sterpianisten Martha Argerich en Jevgeni Kissin) mooi te zien en horen.

Kijk voor meer informatie en voor kaarten voor het concert op de website van Felix Meritis.

17 April: Nieuws van het Front in Felix Meritis

‘Nieuws van het Front’

Oud en nieuwe muziek dwars door elkaar

Dinsdag 17 april, 20:15 uur, Felix Meritis

Wat hebben de Van Swieten Society, het Asko Kamerkoor en het Ives Ensemble gemeen? Enkele strijkers van de Van Swieten Society spelen ook in het Ives Ensemble? De drie ensembles hebben dezelfde persoon die hun financiële zaken behartigt?  Allemaal (ook) waar. Maar het belangrijkste is: ze geven een gezamenlijk concert op dinsdag 17 april om 20:15 uur in Felix Meritis in Amsterdam. 

In de serie ‘Nieuws van het Front’ brachten zij ieder afzonderlijk repertoire dat in zijn eigen tijd als vernieuwend gold; of het nu om muziek uit de 18e ,19e, 20e of de 21e eeuw gaat. Op 17 april sluiten de drie ensembles ‘Nieuws van het Front’ gezamenlijk af, waarbij ze alle barrières doorbreken en zorgen voor een bijzonder en feestelijk samenspel.

Voor de pauze staan werken uit het reguliere repertoire van de verschillende ensembles op het programma – met soms heel bijzondere relaties tussen de stukken, na de pauze gaan de musici nieuwe uitdagingen aan: de zangers van het Asko Kamerkoor zingen Schubert, de pianist van het Ives Ensemble speelt Mozart, alle musici samen voeren werk uit van Peter Adriaansz. Het resultaat zal een spannend en afwisselend concert zijn, dat zijn gelijke niet kent!

PROGRAMMA

Van Swieten Society speelt Muzio Clementi (1752 – 1832) – Pianotrio in C op.22 nr. 3 ‘La Chasse’

Ives Ensemble speelt Clarence Barlow (*1945) – 1981, pianotrio

ASKO Kamerkoor zingt Charlotte Seither (*1965) – Passage Innocent (voor twaalf zangers)

Van Swieten Society speelt Ferdinand Ries (1784 – 1838) – delen uit: Grand Quintor in g op. 142 voor harp, fortepiano en strijkers

PAUZE

ASKO Kamerkoor en Van Swieten Society spelen samen Franz Schubert (1797 – 1828) – An die Sonne D 439

Van Swieten Society en Ives Ensemble spelen samen Wolfgang Amadeus Mozart ( 1756 – 1791) – deel uit Sonate in F KV 497 voor piano vierhandig

Van Swieten Society, Asko Kamerkoor en Ives Ensemble spelen samen Peter Adriaansz (*1966) – Structure #IX

Meer informatie en kaarten via de website van Felix Meritis