Actueel

Ives Ensemble seizoen 2025-2026

Kickstartercampagne Cd-registratie nieuw werk Richard Rijnvos

Op 1 en 2 juli 2025 nemen we in de Doopsgezinde Kerk in Haarlem twee werken van Richard Rijnvos op, die wij in 2023 met veel succes in November Music in première brachten: Seléne voor strijkkwartet en Aphrodíte voor shō en strijksextet. De officiële release van de betreffende cd, uitgebracht door het label TRPTK, vindt tijdens ons concert van 15 januari 2026 in Muziekgebouw aan ’t IJ plaats.

Om deze opname financieel rond te krijgen, zijn wij op 1 april een Kickstarter-campagne gestart. Het bedrag dat wij op deze wijze middels donaties binnen hopen te krijgen, zal onder meer besteed worden aan de honorering van de musici die aan deze opname meewerken. Op onze campagne-pagina vindt u alle informatie over de diverse mogelijkheden om aan de realisatie van dit bijzondere project een bijdrage te leveren. Wij zijn gevers bij voorbaat zeer dankbaar; elke donatie – klein of groot – draagt bij aan het tot een succes maken van deze registratie.

Onder dit uitklapmenu vindt u de Nederlandse versie van de promotietekst van de campagne.

Het Ives Ensemble gaat een cd opnemen met recent werk van Richard Rijnvos: twee letterlijk bovenaardse composities uit zijn nieuwe cyclus Kosmoscópio, die hij beide speciaal voor ons schreef.

Kosmoscópio is geïnspireerd op het oud-Griekse filosofische concept van de ‘Harmonie der Sferen’ en verklankt de negen hemellichamen die daar deel van uitmaken. Naast de aarde in het centrum, zijn dat de maan, Mercurius, Venus, de zon, Mars, Jupiter, Saturnus en de vaste sterren. Volgens Pythagoras produceren deze laatste acht, door hun omloop om de aarde, elk een unieke drone. Voor Richard vormt dit een prachtig uitgangspunt om Kosmoscópio op te baseren. De eerste twee delen die hij van de cyclus voltooide, getiteld Seléne (de maan) en Aphrodíte (Venus), werden door ons met veel succes in editie 2023 van November Music in première gebracht. We kijken er nu naar uit om deze meesterlijke werken op te nemen en met een groot publiek te delen.

In Aphrodíte illustreren mysterieuze klanken, op de rand van stilte, het naderen van Venus. Met het dichterbij komen van de planeet horen we het fascinerende timbre van de shō. Dit Japanse mondorgel heeft een solo-rol in Aphrodíte en wordt bespeeld door de onvolprezen Naomi Sato. Zij is onze gids in een hemelse reis van dertien omlopen, waarna we terugkeren naar de stille leegte van het universum.

Met Seléne schreef Richard zijn langverwachte strijkkwartet. Dat begint in volledige duisternis (nieuwe maan) en schildert vervolgens de maanstanden, van de eerste glimp van maanlicht (eerste kwartier), tot volle maan halverwege de cyclus, en weer terug. Het ruige maanoppervlak veroorzaakt complexe erupties, die opklinken vanuit een monochrome achtergrond waarin nachtelijke drones voor een toverachtige sfeer zorgen.

De registratie en distributie van de cd wordt verzorgd door TRPTK, een mondiaal opererend label met een avontuurlijke catalogus bestaande uit wereldpremières en ander bijzonder repertoire.

De opnamen zelf vinden in juli 2025 in de Doopsgezinde kerk in Haarlem plaats, een ruimte met een akoestiek die beide werken perfect past. De cd zal in januari 2026 worden uitgebracht.

Ons doel is om met dit album Aphrodíte en Seléne mondiaal beschikbaar te maken; we zijn enorm enthousiast over beide werken en ervan overtuigd dat Richards kosmische muziek een zo breed mogelijk publiek verdient. 

Voor de financiering van dit bijzondere project hopen we via Kickstarter minimaal €3000 op te halen, een bedrag dat onder meer bestemd zal zijn voor de honorering van onze musici.  

programma Sterren van de Hemel

In het programma Sterren van de Hemel staan twee premières van Nederlandse bodem centraal, Riflesso sull’aria van Richard Rijnvos en le feu rouge foncé van Piet-Jan van Rossum. Beide componisten hanteren hetzelfde artistieke vertrekpunt: ze laten zich in hun nieuwe werk inspireren door Trois Poèmes de Mallarmé, een liederencyclus voor sopraan en ensemble van de door hun beiden zeer bewonderde Maurice Ravel. Het streven van Rijnvos en van Rossum is om tot een hedendaagse én authentieke reflectie op dit meesterwerk te komen. Van Ravel-pastiches zal dus geen sprake zijn. Bijzonder aan Sterren van de Hemel is, dat naast de nieuwe werken ook de Ravel-cyclus uitgevoerd wordt: een spannende confrontatie tussen oud en nieuw.
Op dit moment kan er slechts over de contouren van de premières iets gezegd worden. Rijnvos gaat in zijn Riflesso sull’aria een band met Trois Poèmes de Mallarmé aan, door de bezetting ervan te adopteren. Op basis hiervan komt hij tot 12 liederen die als vintage Rijnvos zullen klinken en die in sfeer contrastrijker zullen zijn dan de serene, impressionistische Ravel-cyclus. Hij laat zich hierin mede inspireren door Igor Stravinsky’s aforistische Trois Poésies de la Lyrique Japonaise, een werk dat zijn bezetting met de Ravel-cyclus deelt en in dezelfde tijd is ontstaan. Van Rossum kiest qua instrumentatie in zijn nieuwe le feu rouge foncé een iets ander pad. Hij neemt de instrumentale bezetting van de Ravel-cyclus over, maar ziet af van een rol voor de sopraan. Of het daarmee tot een soort van Lieder ohne Worte komt is nog niet te zeggen. Zeker is wel dat van Rossums bewondering voor Ravel hooguit gevoileerd zal doorklinken; zijn muziek kenmerkt zich, evenals die van Rijnvos, door een onmiskenbaar eigen signatuur. 
In Sterren van de Hemel voeren we naast beide premières en de cyclus van Ravel, tevens de cyclus van Stravinsky uit. Daarmee ontstaat een programmaopzet die tijdsgrenzen slecht. Ter completering van het geheel klinken er daarnaast nog twee laat 20ste eeuwse werken die als intermediair tussen nieuw en ouder repertoire fungeren: Aldo Clementi’s verstilde Impromptu voor klarinet en strijkkwartet, en Franco Donatoni’s spectaculaire Het voor fluit, basklarinet en piano. Het vocale aandeel van het programma tenslotte, wordt verzorgd door de gevierde sopraan Keren Motseri. 

programma

  • Maurice Ravel – Trois Poèmes de Stéphane Mallarmé (1913)  
    sopraan, 2 fluiten, 2 klarinetten, strijkkwartet, piano
  • Piet-Jan van Rossum – le feu rouge foncé (2025)
    2 fluiten, 2 klarinetten, strijkkwartet, piano
  • Franco Donatoni – Het (1990)
    fluit, basklarinet, piano 

pauze 

  • Igor Stravinsky – Trois Poésies de la Lyrique Japonaise (1912-1913)   
    sopraan, 2 fluiten, 2 klarinetten, strijkkwartet, piano
  • Aldo Clementi – Impromptu (1979)  
    klarinet, strijkkwartet
  • Richard Rijnvos – Riflesso sull’aria (2025)  
    sopraan, 2 fluiten, 2 klarinetten, strijkkwartet, piano

concerten

  • 11 november 2025 – De Link, Cenakel Tilburg, 20:00
  • 15 januari 2026 – donderdagavondserie, Muziekgebouw aan ’t IJ Amsterdam, 20:15
  • 16 januari 2026 – Classical NOW!, Paleiskerk Den Haag, avond (aanvangstijd n.t.b.)
  • 17 januari 2026 – Zeeuwse Concertzaal Middelburg, avond (aanvangstijd n.t.b.)
  • 18 januari 2026 – Galerie Marzee Nijmegen, 16:00

concerten voorjaar 2018

De optocht

6 mei 2018 – Korzo Den Haag – 14:00  

De NRC over de voorstelling: “…poëzie van subliem vormgegeven traagheid. Imponerend, confronterend en vooral bezwerend.

Wij hebben er als ensemble een handje van om ons buiten de gebaande paden te begeven. En dat geldt ook voor de kunstenaars met wie wij samenwerken. De drijvende kracht hierachter is niet zozeer een blind verlangen naar het onbekende, maar de intuïtie dat er op een nieuw ingeslagen weg iets van bijzondere waarde te vinden is. En precies dat inspireerde tot de muziektheaterproductie De optocht.

Dat dit project uitgroeide tot een werk van bijna 3 uur zonder pauze, met een incourante bezetting van 2 sprekers, mimespeler en een exotisch geïnstrumenteerd ensemble, is op zich niet uitzonderlijk. We zijn wel wat gewend op dit gebied. Nee, het is vooral de inhoud van de voorstelling en de uitwerking daarvan in contrasterende lagen, die ons naar nieuw terrein voerde. Het vertrekpunt, prozagedicht De optocht van Toon Tellegen, gaf daar alle aanleiding toe. In dit grootse werk trekt de mensheid in al zijn tekortkomingen aan een ooggetuige voorbij, om zonder uitzondering onder een ‘Pats!’ te eindigen. Een tekst als een donderpreek, obstinaat, confronterend, maar ook humorvol en tot de verbeelding sprekend.

Het was Tellegen zelf die bevriend componist Piet-Jan van Rossum vroeg om aan deze verbeelding vorm te geven. Zo kwam het tot de contouren van een groot muziektheaterwerk. Regisseur Petra van der Schoot en het IE schoven vervolgens aan om zich aan het scenische gedeelte en de praktische uitvoering van het project te wijden. Alles bijeen een enorme onderneming, waardoor het nog ruim een jaar duurde voordat het tot de definitieve vorm kwam. Maar toen stond er ook wat, een voorstelling waarvan de verschillende lagen op fascinerende wijze op elkaar inwerken:
Tellegens barokke tekst, om beurten voorgedragen door acteur Joop Keesmaat en performer Han Buhrs. Een partituur bestaande uit een bijzondere mix van geluidsimpressies uit Japan en instrumentale solo’s en interludes, muziek die zich gaandeweg aan de tekst ontworstelt en zijn eigen contemplatieve grond vindt. En een verstilde scene geïnspireerd op het Nō Theater, waarin mimespeler Anton van der Sluis in een aantal bezwerende verschijningen fungeert als intermediair tussen de Westerse wereld van Tellegen en de Oosterse van Nō.

Alhoewel deze afzonderlijke elementen op zich al bijzonder genoeg zijn, is het totaal meer dan de som der delen. En dat laat zich niet in een paar worden vangen. Proberen we het toch, dan is De optocht misschien het best te omschrijven als een groot ritueel waarin diverse aspecten van het menselijke bestaan in een transformerend licht geplaatst worden. En dat is grond waarop wij ons niet eerder bewogen. Komt dat zien daarom!

Voorafgaand aan de voorstelling vindt er om 13:15 een inleiding met de makers plaats en deelt Tellegen via een video enkele gedachten met het publiek. Na afloop is er een meet & greet en zijn er door Tellegen gesigneerde bundels van De optocht te koop.

Voor tickets, zie hier.

foto: Guus Rijven

Geweest:
11 maart 2018 - Wilmink Theater Enschede - 19:00   
17 maart 2018 - RO Theater Rotterdam - 19:30 
in samenwerking met Poetry International Rotterdam
25 maart 2018 - TivoliVredenburg Utrecht - 14:00



Eerdere concerten/voorstellingen

Musicon Concert Series

10 en 11 februari 2018
dagelijks concerten om 16:00 en 19:30
Music School, Palace Green Durham UK

In de Musicon concertserie van Durham University spelen we vier programma’s rond het thema 20th Century Music. Een mer à boire. Hoe een selectie te maken uit een eeuw die zich karakteriseert door een enorme diversiteit aan stromingen? En wat te doen met de totale vrijheid die het recente componeren kenmerkt en waarbinnen er bijna evenveel stijlen en methodes als componisten bestaan? Uitgangspunt van de serie werd het schijnbaar rationele ‘een decennium per concert’. Daarbinnen kwam het echter tot zeer persoonlijke keuzes. Het resultaat is programma’s met vele nieuwe inkijkjes en ongedachte dwarsverbanden. Daarin komen naast voor het IE nieuwe componisten als Nono en Saariaho, ook oude getrouwen als Crane, Bauckholt en Rijnvos aan bod. Van de laatste gaat een werk uit deze eeuw (sic) dat zich echter baseert op een werk uit de zeventiger jaren van de vorige.

zaterdag 10 februari 2018
Back to the 60s - met Lore Lixenberg sopraan
Luigi Nono - La Fabbrica Illuminata                                                
Oliver Leith - Three Pamphlets on not Staring at the Sun               
Michael von Biel - String Quartet nr 2                                           
John Cage - Atlas Eclipticalis 
 
Back to the 70s - met Lore Lixenberg sopraan
Kazimierz Serocki - Swinging Music 
Luigi Nono - …sofferte onde serene… 
Morton Feldman - Voice, violin and piano
Richard Rijnvos - Riflesso sull’arco 
Trevor Wishard - Red Bird 
 
Zondag 11 februari 2018 
Back to the 90s 
Laurence Crane - 20th Century Music
Tom Johnson - Simultaneous Progressions 
Kaija Saariaho - Oi Kuu 
Katharine Norman - In The Stream
Carola Bauckholt - In gewohnter Umgebung III 

Back to the 80s 
Salvatore Sciarrino - Anamorfosi 
Pauline Oliveros - The Well 
Luigi Nono - Hay Que Caminar “Soñando” 
Laurence Crane - Trio for Ros and Peter                                         
Pauline Oliveros - The Gentle 
Mark Carroll - 18 kisses with eyes closed 

Hier is verder te lezen over deze concerten.

 

Footnotes

16 maart 2018 - NatLab Eindhoven - 19:30
24 februari 2018 - Frascati Amsterdam - 19:30

Nog eenmaal voeren we ons samenwerkingsproject met choreografe Keren Levi uit: Footnotes (double bill). In NatLab Eindhoven spelen we Morton Feldmans betoverende Crippled Symmetry, waarna er een bijzondere choreografie van Levi gaat op basis van datzelfde werk (maar niet in de klassieke zin…). En ook niet te versmaden: dat alles in een decor van de bekende Nederlandse beeldend kunstenaar Krijn de Koning.
Lees hieronder verder over dit bijzondere project en komt dat horen en zien!

Dans en muziek zijn nauw met elkaar verbonden, ook binnen de hedendaagse praktijk. Vaak wordt een nieuwe choreografie op bestaande muziek gemaakt en samen daarmee uitgevoerd. Toch is het mogelijk van dit stramien af te wijken, zoals Footnotes (double bill) laat zien. De inspiratie voor dit gezamenlijk project van Ives Ensemble, choreografe Keren Levi en beeldend kunstenaar Krijn de Koning, komt nog steeds van een bestaand muziekwerk: Crippled Symmetry van Morton Feldman. Maar voor het dansgedeelte staat het klinkende aspect van deze partituur niet meer centraal. Keren Levi baseert zich op de grafische component, het notenbeeld, en komt van daaruit tot een vertaling in beweging . Resultaat is een choreografie die door de bijzondere verhouding tot de bron, zijn eigen wetten lijkt te volgen.
Deze onconventionele opzet wordt verder doorgevoerd door Crippled Symmetry niet tegelijk met de dans uit te voeren. Als begeleiding klinkt een meerkanaals soundscape van componist Tom Parkinson, waarin hij fragmenten van een opname van Crippled Symmetry gebruikt die hij uitvergroot en combineert met gespreksopnamen van Feldman uit de periode dat hij het werk schreef.
Daarnaast gaat de dans een interactie aan met een groot object van Krijn de Koning. Hij creëerde een veelkleurige blokkenmuur die het podium in tweeën deelt en het publiek een volledige blik op de vloer ontneemt. De dansers gebruiken een doorgang in de muur om daar zo nu en dan achter te verdwijnen. Een compleet beeld van de choreografie kan zo alleen in het hoofd van de toeschouwer ontstaan.

Is er dan geen plaats voor Crippled Symmetry zelf? Jazeker: in deze double bill voeren wij dit werk voor de pauze integraal uit. En dat alleen al is een bezoek aan de voorstelling waard. U hoort een betoverend 90 minuten durend trio voor fluiten, slagwerk en toetsen, waarin Feldmans fascinatie voor Anatolische tapijten doorklinkt. Deze kenmerken zich door subtiele figuratieve variaties die door een speciale weefmethode ontstaan. In Crippled Symmetry krijgen deze variaties een muzikale pendant: motieven verschijnen, worden herhaald, verdwijnen en duiken weer op, steeds herkenbaar maar zelden als exacte kopie van zichzelf. Gelijk maar toch verschillend, als in een kreupele symmetrie.

14 juli: Nacht van Electra met Morton Feldman

In de nacht van 14 op 15 juli speelt het Ives Ensemble het ongeveer vijf uur durende Stringquartet II van Morton Feldman tijdens de Nacht van Electra, voorafgegaan door muziek van Jonathan Harvey, Charles Ives en het luiden van de acht klokken van de kerken van de dorpjes rondom Electra om klokslag 00:00 uur.

Het dorpje Electra (Lammerburen) in Groningen bij zonsondergang (Foto: © Jan Enne Haack)

De Nacht van Electra is een éénnachtsfestival dat zich afspeelt aan de oevers van het Reitdiep bij het gehucht Electra in Noordwest Groningen. In 2008 opgezet door slagwerkster Peppie Wiersma, is het festival inmiddels toe aan zijn vierde editie – 2011 werd overgeslagen.

Op 14 juli 2012 zal in één lange Nacht, van zonsonder- tot zonsopgang, een uitgebreid programma worden gepresenteerd in het landschap rond het gemaal De Waterwolf. In boerenschuren, aan het water en in de weilanden zullen allerlei activiteiten plaatsvinden, geïnspireerd door het nachtelijke landschap.

Met de wereldpremiere van nieuw werk van Piet-Jan van Rossum, de Nederlandse premiere van Bill Viola’s Ascension en een splinternieuwe Robbert van der Horst RadioBaken performance belooft dit een bijzondere Nacht te worden.

Bekijk hier het programma en lees hier een blogpost over de Nacht van Electra van muziekpublicist Thea Derks op de website van radio 4.

Het Ives Ensemble tijdens de Nacht

Morton Feldman’s ongeveer vijf uur durende Stringquartet II, gespeeld tussen half één ‘s nachts en zonsopgang, zal door het Ives Ensemble worden uitgevoerd midden in de weilanden in een speciaal gebouwde StroKapel.

In zijn Stringquartet II maakt Feldman gebruik van steeds langzaam veranderende patronen, die schijnbaar willekeurig en structuurloos verglijden, zoals ook de sterren in ogenschijnlijke chaos aan de nachtelijke hemel voorbij trekken.

Namens het ensemble spelen (v.l.n.r.) Josje ter Haar, Emma Breedveld, Ruben Sanderse en Job ter Haar. (Foto: Sjaak Ramakers, © Nationaal Muziekinstrumenten Fonds)

Kaarten kopen?

Een passe-partout die toegang geeft tot alle concerten en voorstellingen van de Nacht is te koop via de website van de Nacht van Electra. Klik hier. Voor informatie over bereikbaarheid en parkeren klik hier.

Kunt u op 14 juli niet erbij zijn?

We spelen Morton Feldmans Tweede Strijkkwartet ook nog op 3 oktober in het Muziekgebouw aan ‘t IJ in Amsterdam en in de Stadsgehoorzaal in Leiden op 9 december van dit jaar. Of beluister een opname van een het eerste deel van het stuk door het Flux Quartet via YouTube: