programma Nevenwerk IIAl ruim 30 jaar hebben wij een nauwe band met componist Richard Rijnvos. Dat leidde tot dusver tot meer dan tien bijzondere premières en projecten. Hoogtepunten waren onder andere de cyclus Block Beuys en de kameropera Die Kammersängerin waarvoor de Rijnvos de Matthijs Vermeulenprijs ontving. Aan deze intensieve samenwerking voegen wij nu een nieuw hoofdstuk toe. Nadat Rijnvos zich de afgelopen jaren vooral op orkestwerk richtte, onder meer als huiscomponist voor het KCO, componeert hij momenteel weer kamermuziek. Speciaal voor het IE schrijft hij drie nieuwe Riflessi, werken waarin hij bezettingen adopteert van bijzondere composities uit de recente muziekgeschiedenis. Het eerste van dit drietal, Riflesso sull’arco, ging in 2017 in première in ons programma Nevenwerk. Het tweede, getiteld Riflesso sullo spazio, staat nu centraal in programma Nevenwerk II en belooft een van Rijnvos’ meest ambitieuze in het genre te worden. Een gebeurtenis om naar uit te kijken.

De onalledaagse bezetting van Riflesso sullo spazio – 3 klarinetten, strijktrio & piano – is afkomstig van de Suite Op.29 (1926) van Arnold Schönberg, een werk dat eveneens op het programma staat. Dit leidt tot een fascinerend contrast. De bijzondere instrumentcombinatie inspireerde Schönberg tot een van zijn belangrijkste dodecafonische kamermuziekwerken: de Suite is groots, polyfoon en loopt over van ideeën en impulsen. Rijnvos slaat een ander pad in: zijn Riflesso sullo spazio kenmerkt zich juist door rust en contemplatie. Het is alsof hij zich op de top van een mooie berg (“schöne Berg”) bevindt, waar het weidse uitzicht uitnodigt de blik naar het oneindige te richten. Dit leidt eveneens tot een groots werk, maar van een rustiger vleugelslag dan de Suite. Schitterende harmonieën en een bijzondere tijdservaring zijn hier karakteristieke elementen.

Het programma wordt gecompleteerd door het toverachtige Three Clarinets, Cello and Piano (1971) van Morton Feldman, een compositie die evenals Schönbergs Suite zelden op de podia te horen is.

Extra: tijdens de concerten in het Muziekgebouw aan ‘t IJ en Korzo presenteren wij onze nieuwste cd, met daarop drie werken uit Rijnvos’ Riflessi serie, waaronder Riflesso sullo spazio.

programma
Morton Feldman (1926-1987) - Three Clarinets, Cello and Piano (1971)   8’
3 klarinetten, cello, piano
Arnold Schoenberg (1874-1951) - Suite Op.29 (1926)   30’
Esklarinet, klarinet in A, basklarinet, viool, altviool, cello, piano                             
Richard Rijnvos (geb.1964) - Riflesso sullo spazio (2018-19)   40’
Esklarinet, klarinet in A, basklarinet, viool, altviool, cello, piano

Morton Feldmans String Quartet (II) in World Minimal Music Festival

Op 7 april 2019, aanvang 15:00, sluiten wij het World Minimal Music Festival 2019 in Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam af met een uitvoering van Morton Feldmans vijf uur durende String Quartet (II). Een unieke en zeker voor Feldmanliefhebbers niet te missen ervaring.

Over Feldman en zijn late werken:                                                                                                          Morton Feldman (1926-1987) behoort tot de belangrijkste en meest invloedrijke Amerikaanse componisten van na de oorlog. Kenmerkend voor hem is dat hij zijn ideeën niet perse vanuit het muzikale domein betrok. Alhoewel hij in lezingen en interviews voortdurend over Schubert, Beethoven en John Cage sprak, was het eerder de moderne beeldende kunst die hem tot componeren aanzette. Geïnspireerd door werk van kunstenaars als Piet Mondriaan, Mark Rothko, Robert Rauschenberg, Barnett Newman en Philip Guston, kwam hij zo tot een volstrekt persoonlijk muzikaal oeuvre.       

Feldmans tweede belangrijke inspiratiebron was eveneens buitenmuzikaal: klassieke Anatolische tapijten. Zijn fascinatie voor de subtiele figuratieve variaties in deze kleden, zorgde voor een omslag in zijn denken over vorm en schaal. Hij dreef zo weg van de ‘klassieke’ 20-minuten compositie en schreef steeds grotere en langere werken. Een onbetwistbaar hoogtepunt onder deze late composities is het 5 uur durende String Quartet (II) waarmee wij het World Minimal Music Festival 2019 afsluiten.    

Veel is er over dit monument te zeggen, bijvoorbeeld over zijn marathonachtige aspecten. Hier een meer inhoudelijke observatie die eveneens op Feldmans overige late werken van toepassing is. Bijzonder is hoe de componist zijn muzikale bouwstenen inzet, of dat nu melodische motieven, harmonieën of een combinatie van die twee betreft. Die verschijnen in allerlei configuraties, worden herhaald en verdwijnen, om vervolgens later weer op te duiken. En dat steeds herkenbaar maar zelden als exacte kopie van zichzelf. De analogie met levende organismen dringt zich op, een parallel die doorgetrokken kan worden naar het werk als geheel. Ooit antwoordde Feldman op de vraag over hoe zo’n lang werk tot een einde kwam: “It dies of old age.” Toch zou het onjuist zijn te veronderstellen dat zijn werk naar het leven getekend is, al was het maar omdat hij uitspraken hierover vermeed. Beter is het om zijn late composities te zien als grootse constructies van tijd en ruimte, waarin datzelfde leven zich kan vullen met pure muzikale ervaring. Daarin voorziet Feldman met muziek die elk drama of groots muzikaal gebaar vermijdt. Het wonder is nu dat deze onnadrukkelijkheid, in combinatie met andere kwaliteiten, juist de ruimte lijkt te scheppen waarbinnen de individuele luisteraar iets wezenlijks over het leven kan ervaren. Wellicht is dit een verklaring voor de onuitwisbare indruk die Feldmans werk op veel toehoorders maakt.  

concert en kaartverkoop                                                                                                                                   7 april 2019             Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam, aanvang 15:00

New Music concerts in Musicon series Durham University, 23 en 24 februari 2019 

Bijna jaarlijks zijn wij te gast in de Musicon series van Durham University, de enige concertreeks in Noord Engeland die in moderne muziek voorziet. Deze editie verzorgen wij er drie programma’s met klein bezette kamermuziek. Centraal daarin staan twee componisten die wij een warm hart toedragen, Alvin Lucier en Aldo Clementi, aangevuld met eveneens voor ons bekende namen als Carola Bauckholt en Pelle Gudmundsen-Holmgreen. Relatief nieuw voor ons is de illustere Italiaanse componist Franco Donatoni, van wie wij onder meer zijn fluisterende Etwas ruhiger im Ausdruck uitvoeren.     

NEW MUSIC Concert 1 – 23 februari 19:30 
Aldo Clementi – Dedica (1998)
Alvin Lucier – In Memoriam Jon Higgins (1984)
Christian Winther-Christensen – Nachtmusik (2010-11)
James Tenney – Spectrum 7 (2001)
Joanna Bailie – Artificial Environments No.1 to 5 (2011)
 
NEW MUSIC Concert 2 – 24 februari 16:00 
Aldo Clementi – Trio (2000)
Alvin Lucier – Nothing is Real (1990)
Cassandra Miller – For Mira (2012)
Bernd Alois Zimmermann – Intercomunicazione (1968)
 
NEW MUSIC Concert 3 – 24 februari 19.30 
Alvin Lucier – December 12^th (2013)
Aldo Clementi – Lamento (2001)
Franco Donatoni – Estratto (1969)
Carola Bauckholt – Klarinettentrio (1993)
Pelle Gudmundsen-Holmgreen – Moments Musicaux  (2006)
Franco Donatoni – Etwas ruhiger im Ausdruck (1968)

Zie voor verdere informatie de site van Musicon series. 

09/10/2018 - Categorieën: Programma Ives Ensemble

De optocht

6 mei 2018 – Korzo Den Haag – 14:00  

De NRC over de voorstelling: “…poëzie van subliem vormgegeven traagheid. Imponerend, confronterend en vooral bezwerend.“

Wij hebben er als ensemble een handje van om ons buiten de gebaande paden te begeven. En dat geldt ook voor de kunstenaars met wie wij samenwerken. De drijvende kracht hierachter is niet zozeer een blind verlangen naar het onbekende, maar de intuïtie dat er op een nieuw ingeslagen weg iets van bijzondere waarde te vinden is. En precies dat inspireerde tot de muziektheaterproductie De optocht.

Dat dit project uitgroeide tot een werk van bijna 3 uur zonder pauze, met een incourante bezetting van 2 sprekers, mimespeler en een exotisch geïnstrumenteerd ensemble, is op zich niet uitzonderlijk. We zijn wel wat gewend op dit gebied. Nee, het is vooral de inhoud van de voorstelling en de uitwerking daarvan in contrasterende lagen, die ons naar nieuw terrein voerde. Het vertrekpunt, prozagedicht De optocht van Toon Tellegen, gaf daar alle aanleiding toe. In dit grootse werk trekt de mensheid in al zijn tekortkomingen aan een ooggetuige voorbij, om zonder uitzondering onder een ‘Pats!’ te eindigen. Een tekst als een donderpreek, obstinaat, confronterend, maar ook humorvol en tot de verbeelding sprekend.

Het was Tellegen zelf die bevriend componist Piet-Jan van Rossum vroeg om aan deze verbeelding vorm te geven. Zo kwam het tot de contouren van een groot muziektheaterwerk. Regisseur Petra van der Schoot en het IE schoven vervolgens aan om zich aan het scenische gedeelte en de praktische uitvoering van het project te wijden. Alles bijeen een enorme onderneming, waardoor het nog ruim een jaar duurde voordat het tot de definitieve vorm kwam. Maar toen stond er ook wat, een voorstelling waarvan de verschillende lagen op fascinerende wijze op elkaar inwerken:
Tellegens barokke tekst, om beurten voorgedragen door acteur Joop Keesmaat en performer Han Buhrs. Een partituur bestaande uit een bijzondere mix van geluidsimpressies uit Japan en instrumentale solo’s en interludes, muziek die zich gaandeweg aan de tekst ontworstelt en zijn eigen contemplatieve grond vindt. En een verstilde scene geïnspireerd op het Nō Theater, waarin mimespeler Anton van der Sluis in een aantal bezwerende verschijningen fungeert als intermediair tussen de Westerse wereld van Tellegen en de Oosterse van Nō.

Alhoewel deze afzonderlijke elementen op zich al bijzonder genoeg zijn, is het totaal meer dan de som der delen. En dat laat zich niet in een paar worden vangen. Proberen we het toch, dan is De optocht misschien het best te omschrijven als een groot ritueel waarin diverse aspecten van het menselijke bestaan in een transformerend licht geplaatst worden. En dat is grond waarop wij ons niet eerder bewogen. Komt dat zien daarom!

Voorafgaand aan de voorstelling vindt er om 13:15 een inleiding met de makers plaats en deelt Tellegen via een video enkele gedachten met het publiek. Na afloop is er een meet & greet en zijn er door Tellegen gesigneerde bundels van De optocht te koop.

Voor tickets, zie hier.

foto: Guus Rijven

Geweest:
11 maart 2018 - Wilmink Theater Enschede - 19:00   
17 maart 2018 - RO Theater Rotterdam - 19:30 
in samenwerking met Poetry International Rotterdam
25 maart 2018 - TivoliVredenburg Utrecht - 14:00

Eerdere concerten/voorstellingen

Musicon Concert Series

10 en 11 februari 2018
dagelijks concerten om 16:00 en 19:30
Music School, Palace Green Durham UK

In de Musicon concertserie van Durham University spelen we vier programma’s rond het thema 20th Century Music. Een mer à boire. Hoe een selectie te maken uit een eeuw die zich karakteriseert door een enorme diversiteit aan stromingen? En wat te doen met de totale vrijheid die het recente componeren kenmerkt en waarbinnen er bijna evenveel stijlen en methodes als componisten bestaan? Uitgangspunt van de serie werd het schijnbaar rationele ‘een decennium per concert’. Daarbinnen kwam het echter tot zeer persoonlijke keuzes. Het resultaat is programma’s met vele nieuwe inkijkjes en ongedachte dwarsverbanden. Daarin komen naast voor het IE nieuwe componisten als Nono en Saariaho, ook oude getrouwen als Crane, Bauckholt en Rijnvos aan bod. Van de laatste gaat een werk uit deze eeuw (sic) dat zich echter baseert op een werk uit de zeventiger jaren van de vorige.

zaterdag 10 februari 2018
Back to the 60s - met Lore Lixenberg sopraan
Luigi Nono - La Fabbrica Illuminata                                                
Oliver Leith - Three Pamphlets on not Staring at the Sun               
Michael von Biel - String Quartet nr 2                                           
John Cage - Atlas Eclipticalis 
 
Back to the 70s - met Lore Lixenberg sopraan
Kazimierz Serocki - Swinging Music 
Luigi Nono - …sofferte onde serene… 
Morton Feldman - Voice, violin and piano

Richard Rijnvos - Riflesso sull’arco 
Trevor Wishard - Red Bird 
 
Zondag 11 februari 2018 
Back to the 90s 
Laurence Crane - 20th Century Music
Tom Johnson - Simultaneous Progressions 
Kaija Saariaho - Oi Kuu 
Katharine Norman - In The Stream
Carola Bauckholt - In gewohnter Umgebung III 

Back to the 80s 
Salvatore Sciarrino - Anamorfosi 
Pauline Oliveros - The Well 
Luigi Nono - Hay Que Caminar “Soñando” 
Laurence Crane - Trio for Ros and Peter                                         
Pauline Oliveros - The Gentle 
Mark Carroll - 18 kisses with eyes closed 

Hier is verder te lezen over deze concerten.

 

Footnotes

16 maart 2018 - NatLab Eindhoven - 19:30
24 februari 2018 - Frascati Amsterdam - 19:30

Nog eenmaal voeren we ons samenwerkingsproject met choreografe Keren Levi uit: Footnotes (double bill). In NatLab Eindhoven spelen we Morton Feldmans betoverende Crippled Symmetry, waarna er een bijzondere choreografie van Levi gaat op basis van datzelfde werk (maar niet in de klassieke zin…). En ook niet te versmaden: dat alles in een decor van de bekende Nederlandse beeldend kunstenaar Krijn de Koning.
Lees hieronder verder over dit bijzondere project en komt dat horen en zien!

Dans en muziek zijn nauw met elkaar verbonden, ook binnen de hedendaagse praktijk. Vaak wordt een nieuwe choreografie op bestaande muziek gemaakt en samen daarmee uitgevoerd. Toch is het mogelijk van dit stramien af te wijken, zoals Footnotes (double bill) laat zien. De inspiratie voor dit gezamenlijk project van Ives Ensemble, choreografe Keren Levi en beeldend kunstenaar Krijn de Koning, komt nog steeds van een bestaand muziekwerk: Crippled Symmetry van Morton Feldman. Maar voor het dansgedeelte staat het klinkende aspect van deze partituur niet meer centraal. Keren Levi baseert zich op de grafische component, het notenbeeld, en komt van daaruit tot een vertaling in beweging . Resultaat is een choreografie die door de bijzondere verhouding tot de bron, zijn eigen wetten lijkt te volgen.
Deze onconventionele opzet wordt verder doorgevoerd door Crippled Symmetry niet tegelijk met de dans uit te voeren. Als begeleiding klinkt een meerkanaals soundscape van componist Tom Parkinson, waarin hij fragmenten van een opname van Crippled Symmetry gebruikt die hij uitvergroot en combineert met gespreksopnamen van Feldman uit de periode dat hij het werk schreef.
Daarnaast gaat de dans een interactie aan met een groot object van Krijn de Koning. Hij creëerde een veelkleurige blokkenmuur die het podium in tweeën deelt en het publiek een volledige blik op de vloer ontneemt. De dansers gebruiken een doorgang in de muur om daar zo nu en dan achter te verdwijnen. Een compleet beeld van de choreografie kan zo alleen in het hoofd van de toeschouwer ontstaan.

Is er dan geen plaats voor Crippled Symmetry zelf? Jazeker: in deze double bill voeren wij dit werk voor de pauze integraal uit. En dat alleen al is een bezoek aan de voorstelling waard. U hoort een betoverend 90 minuten durend trio voor fluiten, slagwerk en toetsen, waarin Feldmans fascinatie voor Anatolische tapijten doorklinkt. Deze kenmerken zich door subtiele figuratieve variaties die door een speciale weefmethode ontstaan. In Crippled Symmetry krijgen deze variaties een muzikale pendant: motieven verschijnen, worden herhaald, verdwijnen en duiken weer op, steeds herkenbaar maar zelden als exacte kopie van zichzelf. Gelijk maar toch verschillend, als in een kreupele symmetrie.

17/01/2018 - Categorieën: Programma Ives Ensemble

Een leuk interview met Richard Rijnvos in de NRC van 9 januari 2017 (klik aan om te vergroten). Onder andere over zijn Riflesso sull’arco dat donderdag 12 januari in première gaat in ons programma Nevenwerk in Muziekgebouw aan ’t IJ. Ook nog te horen op 13 januari in Korzo Den Haag.

En hieronder de link naar een artikel uit het Parool van 11 januari 2017 over hetzelfde onderwerp:

Interview Richard Rijnvos Parool 11-01-2017

09/01/2017 - Categorieën: Interview