Actueel

4/5 recensie van concert Morton Feldman in Felix Meritis

Op dinsdag 15 november speelden wij Morton Feldmans Piano, Violin, Viola, Cello (1987) in Felix Meritis. Masterstudent muziek-technologie Rutger Muller schreef een recensie voor de website Bachtrack. “I am very thankful to have been able to experience this piece live. I believe that the Ives Ensemble delivered the music as it was intended.” 

Felix Meritis, located in central Amsterdam, is west Europe’s oldest concert building. One of its concert series for fall 2011 is “News from the Front – 250 years of ‘modern’ music”, offering performances by three renowned ensembles: the Van Swieten Society, the Ives Ensemble and the Asko Chamber Choir. On a wintry tuesday evening I cycled to Felix Meritis to witness the Ives Ensemble playing ‘Piano, violin, viola, cello’ (1987) by Morton Feldman (1926-1987). The Ives Ensemble was founded in 1986 by pianist John Snijders to perform unconducted chamber music from the 20th and 21st century.

Feldman is one of the most significant names in 20th century classical music. His work was shaped by the experimental New York School of composers and the New York arts scene. A friend of avant-garde composer John Cage, he met artists like action painter Jackson Pollock and abstract painter Philip Guston, with whom he became close. Feldman drew inspiration from ‘abstract expressionism’, a raw and rebellious artform that put New York City at the center of the western art world after World War II. Works from this movement expressed an impulsive directness, rather than a chronologic story. The same can be said for Feldman’s compositions.

Lees het stuk op Bachtrack.

Het Ives Ensemble repeteerde op 14 november ‘Piano, Violin, Viola, Cello’ van Morton Feldman voor het concert op 15 november in Felix Meritis in Amsterdam.

Cello – Job ter Haar
Piano – John Snijders
Viool – Josje ter Haar
Altviool – Ruben Sanderse

De laatste repetitite van John (piano), Josje (viool), Ruben (altviool) en Job (cello) voor het concert van morgenavond in Felix Meritis. We repeteren in MuzyQ in Amsterdam-Oost, dat gelukkig nog dienst doet als oefenruimte. Om de hoek zitten ook Knalpot, Calefax en Saelors. Een fijne plek, deze nieuwe betonnen doos.

Maak kennis met de musici: Diederik

Vijf vragen aan leden van het Ives Ensemble ter kennismaking. Deze keer: Diederik Meijnckens. “Het Ives Ensemble is de meest hechte groep musici waarmee ik gewerkt heb.

Wat is je eerste herinnering aan muziek?

Dat weet ik niet precies omdat muziek iets is dat voor mij altijd en overal aanwezig is. Kan een druppende waskraan zijn of de cadans van een trein, het vogeltje in de boom dat zingt. Mijn ouders hadden en hebben een grote collectie klassieke muziek opnames dus vóór mijn vierde levensjaar was het hele ijzeren repertoire wel langs gekomen, zeg maar. Ik geloof dat ik dit min of meer bewust wel allemaal heb opgeslagen.

Welk(e) instrument(en) bespeel je?

Na de platencollectie thuis in de kast kwam (bijna vanzelfsprekend) de vraag welk instrument ik wilde bespelen. Dat werd de cello. Heel af en toe op een onbewaakt moment ga ik nog wel eens achter een geleende cello zitten. Aan het eind van de middelbare school koos ik echt heel bewust voor de contrabas en heb ik de overstap gemaakt met het doel om naar het conservatorium te gaan. Hoewel de cello mij na aan het hart ligt, passen het karakter, de klankkleur en mogelijkheden van de contrabas mij beter.

Welk stuk of welke componist speel je het liefst?

Moeilijk te zeggen, ze hebben allemaal hun mooie dingen. Beethoven bijvoorbeeld heeft fantastische baslijnen in zijn symfonieën geschreven, Mozarts melodieën raken mij bijna altijd recht in het hart. En met name bij het Ives Ensemble zijn de baspartijen vaak totaal anders, soms zelfs zonder enige lage noot in de partij maar met veel flageoletten omdat componisten weten dat de contrabas daar erg veel mogelijkheden toe geeft. Heel uitdagend en vaak erg mooi geschreven. Een hele goede afwisseling om de musicerende geest soepel te houden!

Wat is er leuk aan het spelen in het Ives Ensemble?

Het Ives Ensemble voelt altijd als een gespreid bedje. Hoewel ik niet vanaf het prille begin erbij was, speel ik toch alweer een aantal jaartjes mee. Je voelt dat als je weer met elkaar gaat spelen, iedereen is op elkaar ingespeeld. Het is de meest hechte groep musici waar ik mee gewerkt heb met allemaal diezelfde drive om het beste te willen bereiken. Zonder uitzondering zijn het musici die op het podium risico’s durven nemen, op ontdekking willen gaan, uitdagingen aangaan. Ook los van de muziek een fijne groep mensen.

Waar lig je wakker van?

Als ik dat wist kon ik er wat aan doen…!

Maak kennis met de musici: Job

Vijf vragen aan leden van het Ives Ensemble ter kennismaking. Deze keer: Job ter Haar


Wat is je eerste herinnering aan muziek?

De eerste accoorden die ik op mijn ukulele speelde. Ik lag op mijn buik op het tapijt, ukulele op de grond, en een boekje met hoe je je vingers erop moest zetten. Het duurde niet lang voordat ik vier accoorden kon spelen!

Welk(e) instrument(en) bespeel je?

Cello, barokcello en lirone op professioneel niveau. Daarnaast erhu, charango en nog altijd die vier accoorden op de ukulele.

Welk stuk of welke componist speel je het liefst?

Het liefste speel ik het 2e strijkkwartet van Morton Feldman.

Wat is er leuk aan het spelen in het Ives Ensemble?

Dat we het al zo’n 25 jaar lang in vrijwel dezelfde bezetting doen. We kennen elkaar door en door, voelen elkaar haarfijn aan. Dan is samen muziekmaken een feest.

Waar lig je wakker van?

Van de muziek die na een concert nog urenlang in mijn brein rond blijft spoken. Hoe beter de muziek, hoe erger het is.

Op dinsdag 15 november speelt het Ives Ensemble het prachtige muziekstuk ‘Piano, violin, viola, cello’ in Felix Meritis in Amsterdam. In deze korte video vertelt pianist (en artistiek leider van het ensemble) John Snijders over de bijzondere manier van componeren van Feldman, die hij persoonlijk ontmoette voor zijn dood in 1987. (by Non-fiction)

Maak kennis met de musici: John

Vijf vragen aan leden van het Ives Ensemble ter kennismaking. Deze keer: John Snijders.

Wat is je eerste herinnering aan muziek?

Mijn vroegste herinnering (denk ik) is er niet een waarvan je zou denken dat iemand er beroepsmusicus van zou willen worden. Mijn ouders hadden een grammofoonplaat met opera aria’s gezongen door Enrico Caruso. Ik was als 4-jarige zo enorm bang voor het portret van de zanger (staande in een of andere deuropening) op de platenhoes dat als mijn vader de plaat opzette ik onder het uitroepen van “niet die meneer die thuis is!” onder het bed van mijn ouders vluchtte en wachtte tot de plaat klaar was. Blijkbaar is het toch nog wel goed gekomen en is het enige gevolg van dit trauma een niet al te grote interesse in Italiaanse opera.

Welk(e) instrument(en) bespeel je?

Behalve piano bespeel ik celesta, harmonium, fortepiano, synthesizer, orgel (hoewel mijn pedaaltechniek nooit om over naar huis te schrijven is geweest) en eigenlijk ongeveer alles met toetsen, behalve accordeon.

Welk stuk of welke componist speel je het liefst?

Dat is een vraag die eigenlijk iedere dag een ander antwoord zal krijgen. Het ligt niet alleen aan mijn bui, maar ook aan de situatie. Thuis speel ik veel muziek die ik niet zo gauw in het openbaar zou uitvoeren, niet omdat ik dat niet zou willen, maar omdat het niet zo erg past binnen het repertoire dat ik doorgaans met het ensemble speel. Chopin, Beethoven, Schumann, Ravel, Poulenc zijn veel langskomende namen op de lessenaar van mijn vleugel. Met het ensemble zijn het Feldman, Cage, Barry, Ives die ik graag vaak zou willen uitvoeren. Gelukkig zijn we in de omstandigheid dit met grote regelmaat te doen.

Wat is er leuk aan het spelen in het Ives Ensemble?

Het spelen van muziek waarvan ikzelf denk dat het heel erg nodig is om zoveel mogelijk mensen ermee in aanraking te laten komen, omdat ik vind dat tot het allermooiste behoort dat er in de laatste decennia is gemaakt. Als programmeur van het ensemble heb ik natuurlijk wel het voordeel dat ik een grote mate van zeggenschap heb over de te spelen werken en ik probeer dat zo consciëntieus mogelijk te doen. Verder vind ik het samen werken aan composities zonder tussenkomst van een dirigent een hele mooie manier van het ontwikkelen van een interpretatie. Je wordt gedwongen nog beter naar elkaar te luisteren, tijdens het spelen en bij de gesprekken onder repetities, en het zorgt voor een hele hechte manier van spelen. Natuurlijk wordt dit nog versterkt door het feit dat de meeste spelers van het ensemble elkaar al sinds hun conservatoriumstudie kennen en al die jaren samen zijn blijven spelen.

Waar lig je wakker van?

Hoewel ik doorgaans geen problemen heb om in slaap te komen zijn er zeker een aantal zaken die me grote zorgen baren: de grove, ongemanierde, neoliberale wijze waarop er op het moment in Nederland over cultuur (en onderwijs, en wetenschap, en zorg, en milieu) wordt gesproken en de wijze waarop de huidige politieke machthebbers cultuur bewust in een kwaad daglicht probeert te plaatsen. Het dédain waarmee de kunst bejegend wordt, gekoppeld aan het feit dat de overige partijen aan alle kanten van het politieke spectrum geen enkele interesse voor cultuur lijken te hebben, wellicht omdat er nauwelijks stemmen mee te scoren zijn. De verbaasde, ontzette blik waarmee vanuit het buitenland naar de veranderingen in ons land wordt gekeken spreekt boekdelen. Cultuurvernietiging door desinteresse is misschien nog wel erger dan door overtuiging. Tegen overtuiging valt te vechten, tegen desinteresse niet.

Toch lijkt het me in niemands belang op te geven. Ik spendeer menig uur aan het denken over mogelijke wegen en oplossingen waardoor niet alleen het Ives Ensemble, niet alleen de muzieksector, maar het hele culturele leven iets terug kan krijgen van de essentiële rol die het in iedere zichzelf respecterende samenleving zou moeten hebben.

Maak kennis met de musici: JanWillem

Vijf vragen aan leden van het Ives Ensemble ter kennismaking. Deze keer: JanWillem van der Ham.


Wat is je eerste herinnering aan muziek?

De eerste keer die ik me herinner dat muziek een grote indruk maakte was toen ik een jaar of elf was. Bij een vriendje hoorde ik een stuk waar aan het eind grote knallen klonken die ik geweldig vond. Het heeft daarna nog lang geduurd voor ik er achter kwam dat dat het einde was van “the boxer” van Simon & Garfunkel.

Welk(e) instrument(en) bespeel je?

Ik speel altsaxofoon, fagot en contrafagot

Welk stuk of welke componist speel je het liefst?

Ik speel met veel plezier muziek van Bach tot Léhar, van Schönberg tot Cage, van Ellington tot vrije improvisatie.

Wat is er leuk aan het spelen in het Ives Ensemble?

Ik speel graag in het Ives Ensemble vanwege het repertoire, de inzet waarmee het wordt uitgevoerd en de medemusici.

Waar lig je wakker van?

Ik slaap altijd goed.

Maak kennis met de musici: Josje

Vijf vragen aan leden van het Ives Ensemble ter kennismaking. Deze keer: Josje ter Haar

 

Wat is je eerste herinnering aan muziek?

Mijn ouders hadden platen met volksmuziek (singeltjes met Le Chant du Monde) maar ook klassieke. Een van de eerste was de 7e Beethoven, er bestaat zelfs nog een bandje waar je mij als 3- of 4-jarige ‘s avonds in bed de inleiding van het 1e deel hoort neuriën..

Welk(e) instrument(en) bespeel je?

Onder de flamboyantboom achter ons huis op Curacao vroegen onze ouders welk instrument we wilden gaan bespelen. Job hoefde geen seconde na te denken over de cello (cellisten worden niet gemaakt, die zijn zo geboren) en toen hobbelde ik maar achter hem aan met de viool. Wel wist ik 3 jaar later op m’n 12e al helemaal zeker dat ik violist van beroep zou worden. Nee, nooit spijt gehad!

Welk stuk of welke componist speel je het liefst?

John Snijders weet als artistiek leider altijd feilloos het interessantste en noodzakelijkste repertoire te vinden. Hij heeft zichzelf helemaal gevormd als muziek- en kunstkenner en ik kan bijna blind varen op zijn keuzes. Soms moet je even slikken als je een ingewikkelde gebruiksaanwijzing krijgt bij een stuk, of een berg noten in korte tijd moet leren! Maar hoe dichter bij het concert, hoe blijer ik word bij het vooruitzicht van zo’n nieuw programma. Ik duik helemaal in het stuk dat op de lessenaar staat en dat is dan op dat moment mijn absolute lievelingsstuk.

Wat is er leuk aan het spelen in het Ives Ensemble?

Een enkele keer speel ik weleens met andere ensembles of groepen, en dan realiseer ik me pas hoeveel we hebben opgebouwd samen in de afgelopen 20, 25 jaar. We zijn gewend om samen de problemen van nieuw repertoire te benoemen en naar oplossingen te zoeken. We hebben aan een half woord genoeg, zodat er tijdens de repetities over buitenmuzikale zaken vurig gepraat en hartelijk gelachen kan worden. Maar er zijn in de nieuwe muziek niet veel mensen zó gewetensvol met de tekst bezig als wij.

Waar lig je wakker van?

Slapen is één van de dingen die ik het beste kan, maar ik kan slecht tegen koffie en ik hou er zo van… koffie thuis uit mijn van Job geërfde opgekalefaterde Rancilio.. of urban coffee uit een kartonnen beker.. oh wat heerlijk. En dan ‘s avonds klaar wakker in bed…

Maak kennis met de musici: Jan Bastiani

Vijf vragen aan leden van het Ives Ensemble ter kennismaking. Deze keer: Jan Bastiani

Wat is je eerste herinnering aan muziek?

Mijn eerste herinnering is een concert van de Koninklijke Fanfare Wilhelmina Heerde die een bewerking speelt van de ouverture uit La Sforza del Destino van Verdi. Lange tijd herinnerde ik me deze muziek, pas veel later wist ik wat het orkest nou echt speelde. Mijn vader speelde bij deze uitvoering trompet, jaren later zou ik zelf bij dit orkest mijn eigen muzikale leven beginnen.

Welk(e) instrument(en) bespeel je?

Tenortrombone en alttrombone, maar dan wel het liefst in zo veel mogelijk verschillende muzieksoorten en bezettingen, van oude muziek, klassiek en symfonisch, tot jazz en hedendaags.

Welk stuk of welke componist speel je het liefst?

Eigenlijk heb ik niet een echte continue voorkeur, de afwisseling is het interessantst. Mijn voorkeuren schuiven dan ook in de breedte van het muzikale spectrum. Belangrijk vind ik wel dat iets me echt raakt, of het nu muziek, mensen, eten, wijn of wat dan ook is; ik word geraakt door gevoel, zuiverheid, betrokkenheid en passie.

Wat is er leuk aan het spelen in het Ives Ensemble?

Spelen in het Ives Ensemble gaat voor mij over communicatie. Communicatie tussen de spelers onderling in repetitieproces en gedurende concerten; hoe krijgen wij zonder dirigent een werk ingestudeerd, wat gebeurt waar, wie doet wat waar, hoe speelt die Ivesiaan met wie je al jarenlang samenspeelt zijn frase, etc., analyseren, anticiperen, luisteren, reageren, aanpassen. Communicatie tussen ensemble en publiek; directer is niet mogelijk, er is geen sprake van een dirigent als extra schakel in het proces die letterlijk tussen spelers en publiek in staat. Het publiek ziet, voelt en hoort de directe communicatie van het ensemble.

Waar lig je wakker van?

De toenemende mate van oppervlakkigheid in de maatschappij en het bijkomend nuancegebrek, opportunisme, oneerlijkheid en uitsluiting.