Tijdens het gezamenlijke concert op dinsdag 17 april om 20:15 uur in Felix Meritis in Amsterdam, samen met Van Swieten Society en het Asko Kamerkoor, speelt het Ives Ensemble twee stukken. Naast een werk van Clarence Barlow uit 1981 is dat een sonate van Wolgang Amadeus Mozart dat bijna tweehonderd jaar eerder werd geschreven. De muziek is misschien al oud, maar was in zijn tijd vooruitstrevend en is nog steeds verrassend. Hier lees je er meer over.
Het stuk dat we spelen, de Sonate in F KV 497, schreef Mozart in hetzelfde jaar als zijn beroemde opera ‘Le Nozze di Figaro’. Er is geen aanleiding of specifieke bestemming van deze sonate bekend. In de eerste druk wordt gesproken van een ‘Grande Sonate’ wat impliceert dat je er twee ervaren, op elkaar ingespeelde pianisten voor nodig hebt. De sonate begint met een langzame, bijna symfonische en harmonisch zeer gedurfde inleiding, als voorbode van wat er komen gaat. Met deze sonate heeft Mozart het pad geëffend voor Schubert, die in dit genre ook een aantal meesterwerken heeft geschreven.
Quatre-mains?
In quatre-mainsstukken nemen twee spelers plaats aan één piano, waarbij de ene speler de hogere registers van de piano bespeelt (de discant) en de andere speler de basregisters. Wanneer twee pianisten samen musiceren, elk op een eigen instrument, spreekt men van een pianoduo. Het genre werd vooral populair in de romantiek, toen er veel transcripties verschenen van grote orkestwerken, die door hun vorm als quatre-mains geliefd werden om ze in huiselijke kring ten gehore te brengen.
(Bron: Wikipedia)
Lang heeft men gedacht dat Mozart de eerste was die sonates voor piano vierhandig componeerde. Inmiddels is men daar minder zeker van, maar het staat wel vast dat Wolfgang en zijn zusje Nannerl in Londen in 1765 niet alleen op twee klavecimbels, maar ook samen op één klavecimbel concerten hebben gegeven. Daarmee waren ze hoogstwaarschijnlijk de eersten die in het openbaar vierhandig hebben gespeeld. Mozart is in hoe dan ook wel een van de pioniers waar het composities voor piano vierhandig betreft; het samen met zijn zusje Nannerl vierhandig spelen op het klavecimbel zal hem zeker hebben geïnspireerd.
In Mozarts oeuvre voor piano vierhandig is de sonate oververtegenwoordigd. Ten opzichte van de ‘gewone’ sonates voor twee handen klinken ze, gezien de ruimere mogelijkheden van vier handen, virtuozer en stralender. Zeker in KV 497 komen allerlei orkestrale unisono-passages, echo’s, talloze variaties in de begeleiding van de melodie, verrassende registerwisselingen, tutti- versus solo-effecten en kamermuziekachtige dialogen voor.
In deze opname van een ander stuk van Mozart is het virtuose samenspel van vier handen (dit keer van sterpianisten Martha Argerich en Jevgeni Kissin) mooi te zien en horen.
–
Kijk voor meer informatie en voor kaarten voor het concert op de website van Felix Meritis.
–