Op zondag 26 februari spelen we voor de tweede keer in de beroemde kerk De Duif in Amsterdam. Met deze keer twee werken van John Cage: Music for five en Atlas Eclipticalis.
Dat laatste werk, gebaseerd op een sterrenkaart uit de jaren vijftig (lees meer over het stuk hieronder), vormde de inspiratie voor een tweetal adembenemende films die we voorafgaand aan en na afloop van het concert laten zien. Beide werken zijn gemaakt door het Britse kunstenaarsduo Semiconductor en komen uit de collectie van het Nederlands Instituut voor Mediakunst (NIMk).
Ruth Jarman en Joseph Gerhardt
Het uit Brighton afkomstige duo (Ruth Jarman en Joseph Gerhardt) maakt sinds 1997 een mix van avontuurlijke videokunst en elektronische soundtracks die uitdrukking geven aan hun obsessie voor landschappen, architectuur, geologie, aardrijkskunde, artificiële intelligentie en de chaostheorie.
De kunstenaars zijn geïnteresseerd in onzichtbare wetenschappelijke verschijnselen – in hun werk maken ze veel van dit soort processen, zoals bijvoorbeeld geluidsgolven en magnetisme, zichtbaar. Hun unieke manier van werken werd bekroond met prestigieuze prijzen en beurzen.
Het duo verbleef als artists in residence op het NASA Space Science Laboratory in UC Berkeley, Californië. Daar maakten ze gretig gebruik van de mogelijkheid om onderzoek te doen naar het videoarchief, waarin ze prachtige beelden vonden van het oppervlak van de zon en van het heelal.
De films Black Rain (2009) en Brilliant Noise (2006) zijn beide een resultaat van deze vruchtbare onderzoeksperiode.
Stilstaand beeld uit Black Rain
Voor Black Rain (2009, 3:02 min.) gebruikten ze beelden van de tweelingsatelliet STEREO van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. De twee vrijwel identieke sondes werden in 2006 gelanceerd vanaf Cape Canaveral in de Verenigde Staten en werden in een baan om de zon worden gebracht, vanwaar ze op ruime afstand van elkaar dezelfde plekken op de zon fotograferen.
Voor het eerst kunnen wetenschappers zowel de voor- als de achterkant van de zon zien en dit in drie dimensies! Via de beelden en onderzoeksgegevens hoopt men meer inzicht te krijgen in de werking van magnetische stormen om daarmee beter het ruimteweer te kunnen voorspellen voor luchtvaart- en elektriciteitsmaatschappijen, satellietoperatoren, etc. Ook voor missies naar andere planeten is deze informatie van belang.
Kijkend naar de film ben je getuige van de zonnewind, passerende planeten en kometen die om de zon cirkelen tegen een achtergrond van miljoenen sterren in dit deel van de melkweg. Door onbewerkte beelden te gebruiken, tegenover de gekleurde en gladgestreken persbeelden van NASA, laten de kunstenaars het heelal zien als een onherbergzame ruimte waar ieder spoor van menselijk leven ontbreekt. Maar juist door de beelden ongepolijst te laten, lijken de sterren binnen handbereik te komen.
Stilstaand beeld uit Brilliant Noise
Brilliant Noise (2006, 5:55 min) toont gruizige foto’s van het oppervlak van de zon die zijn samengevoegd tot een bewegend beeld. Anders dan de stereotype gele bal die wij ons meestal voorstellen, wordt in Brilliant Noise de zon getoond als een constellatie van krachtvelden, stromingen en energiebanen. Destructie en creatie komen samen. De witte beeldruis (brilliant noise) is het gevolg van de kosmische straling die de cameraopnamen vanuit de satelliet verstoort.
De quasi abstracte zwart-witbeelden zijn verklankt via minimale elektronicacomposities van gerenommeerde experimentele artiesten als Cristian Vogel, Antenna Farm en Max Richter. De geluiden lijken direct uit het binnenste van de zon op te borrelen om sissend en knisperend te vervliegen in de kolkende zonnewinden.
Het concert met muziek van John Cage en de twee werken van Semiconductor, voorafgegaan door een korte introductie, vindt plaats op zondag 26 februari van 16:00 tot 18:00 uur in De Duif aan de Prinsengracht 754 in Amsterdam. Entree is slechts 5 Euro, te betalen aan de deur.