In 2012 is het honderd jaar geleden dat de grote Amerikaanse componist en beeldend kunstenaar John Cage werd geboren. Het Ives Ensemble is al sinds jaar en dag specialist in het uitvoeren van het werk van Cage. John Snijders, oprichter, artistiek leider en pianist van het Ives Ensemble, vertelt over zijn ontmoeting met John Cage.
In 1988 was John Cage te gast bij het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, eigenlijk als vervanging voor het geplande Luigi Nono Project, dat door ziekte van de Italiaanse componist geen doorgang kon vinden. Het is misschien niet erg netjes om te zeggen, maar Nono’s ziekte bleek voor mijn muzikale ontwikkeling van cruciaal belang. Cage bezat het vermogen om, met zijn goedgehumeurde anarchistische houding, alle zekerheden onder je vandaan te slaan en je in grote verwarring achter te laten. Componisten konden na een ontmoeting met hem vaak een paar jaar nauwelijks meer aan componeren denken, maar voor mij als uitvoerder verbreedde dit eerste contact met Cage mijn muzikale horizon en ik kan wel zeggen dat mijn denken over muziek, uitvoeren, concerten en geluid in het algemeen nooit meer hetzelfde kon zijn. Om met Mauricio Kagel te spreken: ‘Iedereen is door Cage beïnvloed, ook degenen die niet door hem beïnvloed zijn.’ Bij het slotconcert van het Cage project zei hij tegen mijn toenmalige partner en medeleider van het Ives Ensemble Richard Rijnvos en mij: ‘Als je in New York bent, bel me op, ik sta in het telefoonboek, en kom langs.’ De zomer erop waren we inderdaad in New York, we keken in het telefoonboek, belden en brachten een onvergetelijke middag bij Cage door, toevalligerwijs tevens mijn verjaardag.
De laatste keer dat ik hem sprak was in juli 1992, een week of vijf voor zijn dood. Het Ives Ensemble was uitgenodigd om een concert met zijn werk te spelen in een festival in Ferrara, Italië en op goed Cageiaanse wijze lukte het agendatechnisch niet om ons concert samen te laten vallen met zijn fysieke aanwezigheid. Hij arriveerde een paar dagen later en ik besloot te wachten om hem nog eens persoonlijk te bedanken voor de compositie Ten die hij in oktober 1991 voor het Ives Ensemble had geschreven. Hij kwam samen met zijn goede vriendin, de fotografe en mecenas Betty Freeman, en hoewel broos was hij opgewekt als altijd. We spraken over de concerten die we zouden gaan geven tijdens het Anarchic Harmony Festival in Frankfurt, een verjaardagsfestival dat onverwacht zou moeten worden omgedoopt tot een In Memoriam.
Cage zag nogal op tegen alle feestelijkheden. Zoals hij eerder in een interview zei: ‘When you have celebration going on all over the world, it usually takes a year before and a year after those birthdays to get them all in. That leaves me with a year or two every five years to do my work.’ Het beste verjaardagscadeau dat je dan kan geven, bestaat uit het de kunstenaar niet lastigvallen en hem niet bij de feestelijkheden betrekken. Daarom zal ik ook van harte meedoen aan de viering van Cage zijn 100ste geboortedag met concerten in het Stedelijk Museum, het Muziekgebouw, Korzo en Durham (UK). Zijn werk is muzikaal, filosofisch, visueel en maatschappelijk onverminderd actueel en maakt hem tot een van de grootsten, niet alleen van de twintigste, maar waarschijnlijk van alle eeuwen. Ik wens iedereen de ‘happy new ears’ toe die Cage ook na zijn dood nog steeds kan uitdelen.
—
Het Ives Ensemble speelt op zaterdag 17 en zondag 18 november werken van John Cage in het Stedelijk Museum en Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. Zie voor meer informatie ook ons Facebook evenement.